NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF’İN DEVAMI:
7 - (1412) حدثنا
يحيى بن يحيى.
قال قرأت على
مالك عن نافع،
عن ابن عمر؛
أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم قال (لا
يبع بعضكم على
بيع بعض).
{7}
Bize Yahya b. Yahya
rivayet etti. (Dediki): Mâlik'e, Nafi'den dinlediğim, onun da İbni Ömer'den
naklettiği şu hadîsi okudum: Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem);
«Bâzınız bâzınızın
satışı üzerine satış yapmasın!»
buyurdular.
8 - (1412) حدثنا
زهير بن حرب
ومحمد بن
المثنى
(واللفظ لزهير)
قالا: حدثنا
يحيى عن
عبيدالله.
أخبرني نافع
عن ابن عمر،
عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم قال (لا
يبع الرجل على
بيع أخيه،
ولا
يخطب على
خطبة أخيه،
إلا أن يأذن
له).
{8}
Bize Züheyr b. Harb ile
Muhammed b. Müsennâ rivayet ettiler. Lâfız Züheyr'indir. (Dedilerki): Bize
Yahya, Ubeydullah'dan rivayet etti. (Demişki): Bana Nâfi', İbni Ömer'den, o da
Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'den naklen haber verdi:
«Bir kimse dîn
kardeşinin satışı üzerine satış yapmasın, onun dünürlüğü üzerine dünür
göndermesin! Dîn kardeşi kendisine izin verirse o başka!» buyurmuşlar.
İzah:
Bu hadîsi Buhârî, Ebû
Dâvûd ve Nesâî «Buyu'» bahsinde; İbni Mâce «Ticâret»de muhtelif râvilerden
tahrîc etmişlerdir.
Rivayetlerin bâzıları: «Satmaz;
dünür göndermez» şeklinde haber sîgasiyle vârid olmuştur; maksat yine nehîdir;
hattâ bu hususta haber sîgası daha beliğdir. Başkasının satışı üzerine satış,
müşteriye muhayyerlik müddeti içinde: «Bu satışı boz; ben sana bu malın mislini
daha ucuza satacağım.» Yahut: «Aynı fiyatla ben sana daha iyisini vereceğim
gibi sözler söylemekle olur. Bu haram olduğu gibi, müşterinin aynı şekilde
teklifte bulunarak: «Bu satışı boz, ben bu malı senden daha pahalıya satın
alacağım.» demesi de haramdır.
Hadîs-i şerîf'te:«Dîn
kardeşinin satışı üzerine satış yapmasın...» buyurulduğuna bakılırsa gayr-i
müslimin satışı üzerine satışta beis olmayacağı anlaşılır. Nitekim Evzâî ile
Şâfiîler'den Ebû Abd b. Cüveyriye buna kail olmuşlardır. Fakat cumhuru ulemâya
göre bu hususta müslim ile gayr-i müslim arasında fark yoktur.
Nevevî diyor ki: «Ulemâ
dîn kardeşinin satış ve alışı üzerine alış veriş ve pazarlık yapmanın yasak
olduğuna ittifak etmişlerdir. Buna muhalefet ederek akid yapan âsî olur; ama
bey' yine de mün'akid olur. îmam Şafiî, Ebû Hanîfe ve diğer ulemânın mezhepleri
budur. Bâvûd-u Zahirî bu satış mün'akid olmadığına kaildir. İmam Mâlik 'den her
iki mezhebe uyan iki kavil rivayet olunmuştur. Mâlikîler'den cumhuruna göre
fiyat arttıran hakkında bu satış mubahtır. Şafiî, seleften bâzılarının bunu
kerih gördüklerini söylemiştir.»